برآورد بار کل مواد رسوبی در رودخانه ها با بستر شنی (مطالعه موردی: رودخانه بارون چای - ماکو)

ارزیابی بار رسوبی در مطالعات مهندسی یک رودخانه یکی از اهم موضوعات برای مهندسان رودخانه است. هیدرولیک جریان و انتقال رسوب در رودخانه ها با مواد بستر درشت دانه متفاوت و پیچیده تر از شرایط رودخانه ه9ای با مواد بستر ریزدانه است. تاریخجه دانش هیدرولیکی برای شرایط رودخانه های با بستر درشت دانه بسیار جوان و محدود بوده و هنوز به نتایج کافی در حد شرایط رودخانه های با بستر ماسه ای دست نیافته است. بررسی تغییرات رودخانه ای ، تعیین ظرفیت برداشت مصالح رودخانه ای، انتخاب روش های مناسب ساماندهی رودخانه، محاسبات حخم و عمر مفید سدهای مخزنی و... نیازمند برآورد ظرفیت انتقال رسوب رودخانه است.هدف اصلی در تحقیق اصلی، ارزیابی و مقایسه روش های موجود در برآورد بار کل مواد رسوبی در رودخانه های با مواد بستر درشت دانه بوده است. در این بررسی ، یک بازه مناسب هیدرولیکی از رودخانه بارون چای در حوضه آبریز رودخانه ارس- دریای خزر، در بالادست سد مخزنی بارون به عنوان شاخصی از رودخانه ها با مواد بستر درشت دانه انتخاب و مورد ارزیابی قرار گرفته است. مدل ریاضی انتقال رسوب mike21برای محاسبه بار کل مواد رسوبی در این بررسی استفاده شده است. همچنین منحنی های سنجه رسوب و دبی غالب برای این رودخانه محاسبه شده است. برای محاسبه جریان غالب از سه روش جریان موثر، دبی مقطع پر، متوسط سیل سالانه استفاده شد.اطلاعات لازم برای شبیه سازی این بازه از نتایج آزمایشات صحرایی در بازه بارون تعیین گردیده است.این داده های صحرایی از دفتر مطالعات پایه منابع آب شرکت سهامی آب منطقه ای استان آذربایجانغربی اخذ شده است. در این تحقیق، بار رسوبی کل در رودخانه بارون با استفاده از سه روش موجود در نرم افزار mike21 : انگلند و هنسن (1972)، ون راین (1984)، انگلند و فردسو (1976) محاسبه شد. مقدار خطای این سه روش به ترتیب 21%، 65% ، 48% بوده که در نتیجه با استفاده از معادله انگلند و هنسن (1972) در این رودخانه نتایج بهتری را می توان بدست آورد. بیشترین حجم رسوبات مربوط به فصل بهار (در ماه فروردین) بوده که دارای بیشترین مقدار بارندگی است. نتایج بررسی منحنی سنجه رسوب نشان داد که تفکیک فصلی باعث افزایش ضریب همبستگی بین داده ها و بهبود معادله سنجه رسوبات معلق می شود.